Byliśmy, jesteśmy i będziemy Polakami – spotkanie w Malcie
W dniu 7 maja 2024 roku miało miejsce wyjątkowe wydarzenie młodzieży z Państwowego Polskiego Gimnazjum w Rezekne z członkami maltańskiego oddziału Związku Polaków na Łotwie. Wydarzenie to miało na celu przede wszystkim zbliżenie ze sobą ludzi żyjących w tak nieodległych miejscowościach, jednak w tak różnych światach. Spotkanie służyło uświadomieniu wszystkim, że Polacy i ich potomkowie wciąż istnieją tu, na Łotwie, wtopieni co prawda w lokalny krajobraz, lecz wciąż pamiętający o swoich korzeniach, co ma wyraz w kultywowanych przez nich tradycjach – od zwyczajów domowych przez naukę języka, spotkania w kościele (który stanowi ważny ośrodek jeśli chodzi o podtrzymywanie przy życiu dawnych tradycji) i modlitwę aż po działalność w Związku Polaków.
Wydarzenie rozpoczęła wizyta uczestników w kościele parafialnym, gdzie wysłuchali oni szczegółowego wykładu o historii zarówno samej świątyni, jak i całego, nieistniejącego już majątku Rozentowo i jego kolejnych właścicieli. Omówiona została też historia polskiej społeczności – mieszkańców Malty. Następnie odbyło się zwiedzanie kościoła, którego najcenniejsze zachowane zabytki to krzyż służący podczas liturgii oraz unikalne w skali Łatgalii procesyjne feretrony z wizerunkami świętych.
Na terenie przykościelnym, jak często bywa w dawnych majątkach, pochowani są członkiowie rodów dawnych właścicieli. Ich mogiły i pomniki stanowią cenne świadectwo przeszłości. Tu uczestnicy projektu złożyli kwiaty i zapalili znicze, a następnie udali się na znajdujący się nieopodal cmentarz, by odwiedzić groby spoczywających tu polskich mieszkańców Malty. Towarzyszyła im rodzina jednej z przewodniczących miejscowego oddziału Związku Polaków, pani Klary Kondrowej. Jej bliscy krewni odczytali wspomnienie o tej ważnej dla miejscowego środowiska postaci.
Kolejnym etapem projektu było spotkanie w maltańskim Domu Kultury, podczas którego młodzież zaprezentowała krótki program artystyczny, w którym nie mogło zabraknąć typowo polskich elementów – a zatem odtańczono dynamicznego krakowiaka, śpiewano po polsku i nawet swoją poezją recytowała absolwentka polskiej szkoły w Rezekne, Ewa Puzyrewska.
Po występach artystycznych odbyła sie rozmowa panelowa z członkami ZPŁ. Byli to: Vija Livdane, Jan Wysocki, Jadwiga Zdanowska, Natalia Kondrowa, Jadwiga Okuniewicz, Bernarda Šmaukstele, Katarzyna Ionane, Ilmar Antoniewicz.
Opowiadali oni o historii swoich rodzin i swoim życiu, dzieląc się osobistymi wspomnieniami, między innymi o życiu w czasach Związku Radzieckiego czy w epoce przemian demokratycznych w latach 90. Kto nie był jeszcze świadom, jak wyglądała tamta rzeczywistość, dowiedział się, że niestety nie było wtedy łatwo żyć nie tylko Polakom, ale i wszystkim obywatelom.
Nie mogło zabraknąć informacji o powstaniu i działalności Związku Polaków, o związkach ze współczesną Polską i ich istotnym wpływie na poczucie polskości i tożsamość mieszkańców Malty. W ciągu wielu lat otrzymywali oni, jak sami podkreślają, duże wsparcie ze strony polskiej.
Spotkanie zatem można uznać za ważny krok ku zrozumieniu historii i siebie nawzajem, ku integracji pokoleń, wzbudzeniu ciekawości siebie nawzajem. Z pewnością uważny słuchać wiele mógł dowiedzieć się o Polakach w niewielkiej Malcie, a urocze miejsce, nad którym góruje wzgórze z ruinami dworskich zabudowań, skłaniało ku refleksji nad przeszłością.
Jak jednak będzie wyglądać przyszłość Polaków w Malcie, w Łatgalii, na Łotwie? Zależy to od młodego pokolenia. I sama przyszłośc to pokaże.
Pragniemy serdecznie podziękować wszystkim, którzy wsparli projekt, a w szczególności władzom gminy Malta za udostępnienie sali koncertowej w Domu Kultury oraz sieci sklepów Citro za dostarczenie upominków dla uczestników.
Zapraszamy wszystkich do zapoznania się z historią Polaków w Malcie na stronie internetowej projektu:
https://sites.google.com/view/bylismyjestesmyibedziemypolaka/strona-g%C5%82%C3%B3wna
Projekt został zrealizowany w ramach konkursu „Polska w mojej pamięci”, organizowanego przez Stowarzyszenie Pomocy Polakom na Wschodzi „Kresy”.