Pamięci tych, którzy wywalczyli byt niepodległy

„Jarzmionym braciom Polak rękę poda / Nie zginiem groźni wspólnymi siłami” – pisał Konstanty Gaszyński. Taką pomocną dłoń podała Polska Łatgalii, gdy w latach 1919-1920 wojska obu krajów walczyły ramię w ramię przeciwko bolszewikom. W 2019 roku obchodzimy stulecie tych wydarzeń, a zarazem 101 rocznicę niepodległości obu państw. Na miejscowych cmentarzach spoczywają szczątki polskich żołnierzy z I i III Dywizji Piechoty Legionów. To oni, pod dowództwem generała Edwarda Rydza-Śmigłego, przelewali krew za wolność młodej Łotwy, uczestnicząc w operacji pod kryptonimem „Zima”, zakończonej zwycięską bitwą pod Dyneburgiem. Warto przypomnieć o ich ofierze zwłaszcza w listopadzie, gdy na wszystkich nekropoliach płoną znicze, a Polska i Łotwa obchodzą uroczyście święta niepodległości.

Toteż w Państwowym Polskim Gimnazjum w Rēzekne 11 listopada rozpoczęto lekcje od wspólnego odśpiewania hymnu narodowego. Dwa dni później, w dworku w Lūznavie, odbył się wieczór muzyczny pod nazwą „Wolność i niepodległość w utworach Stanisława Moniuszki”, zorganizowany przez Oddział ZPŁ w Rēzekne. Natomiast 15 listopada 2019 roku młodzież obejrzała polsko-łotewską akademię, poświęconą wydarzeniom sprzed 101 lat, dzięki którym odrodzenie obu krajów stało się faktem. Na widowni zasiedli honorowi goście: Małgorzata Hejduk-Gromek – konsul Ambasady RP w Rydze, Grzegorz Seroczyński – dyrektor Biura Polonijnego Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej; Mikołaj Falkowski – prezes zarządu Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”, Małgorzata Aleksandrowicz – asystentka zarządu; Magdalena Jankowska-Majewska – koordynatorka programu Aktywizacja Środowisk Polskich na Wschodzie  Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”; Tomasz Otocki – dziennikarz  portalu „Przegląd Bałtycki” Aleksander Bartaszewicz – przewodniczący Urzędu Miasta Rēzekne; Arnolds Drelings – kierownik Kuratorium Oświaty Miasta Rēzekne.

Część polską uroczystości przygotowali nauczyciele skierowani przez ORPEG: Beata Baraś, Marcin Bartnik i Sebastian Nowakowski. Młodzież recytowała wiersze patriotyczne, a rolę komentarza pełniły cytaty z przemówień i listów Józefa Piłsudskiego, w którego postać wcielił się Danils Smirnovs. Zespół prowadzony przez Marcina Bartnika zaprezentował również dwa tańce narodowe – poloneza i krakowiaka. W części łotewskiej przedstawienia wystąpił dziecięcy chór oraz młodzieżowe grupy taneczne.

Patriotyczna akademia stanowiła właściwą oprawę kolejnej podniosłej uroczystości. Burmistrz Rēzekne wraz z miejscowym kuratorem oświaty wręczali dyplomy i nagrody nauczycielom, którzy obchodzili właśnie jubileusz dwudziestopięcio- dwudziesto- i piętnastolecia pracy zawodowej. Byli to: Anna Vovere, Sandra Taranda, Ingūna Zeiļa, Līga Abricka, Ina Kudrjavceva, Anna Skripačenoka i Aivars Skripačenoks.

Następnie goście udali się do jednej z klas, by wziąć udział w lekcji pokazowej, przybliżającej kulturę Łotwy i Łatgalii. Prowadziła ją polonistka Anna Vovere. Jej wychowankowie opowiadali z przejęciem o tej dużej i tej małej ojczyźnie. Uczennica klasy Xa, Eva Puzirevska, recytowała swoje wiersze, podarowała też członkom polskiej delegacji tomik poezji.

Ostatnim punktem oficjalnej wizyty było zwiedzanie szkolnego budynku. Oprowadzała po nim pani dyrektor Walentyna Szydłowska, przedstawiając barwnie historię jego powstania i dzieje gimnazjum. Podkreślała również ogromną pomoc Polaków, bez której placówka nie byłaby tak doskonale wyposażona, dzięki czemu zapewnia dzieciom i młodzieży kształcenie na europejskim poziomie. Strona polska zadeklarowała chęć dalszej współpracy, szczególnie w sprawie rozbudowy szkolnego gmachu, niezbędnej dla zmodernizowania obecnej stołówki. Jest to w najbliższej przyszłości zadanie priorytetowe.

Mikołaj Falkowski – prezes zarządu Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” – powiedział: „Chcielibyśmy wspólnie realizować kolejne projekty, nie tylko ze szkołą, ale i z władzami miasta. Ogromne brawa dla pani dyrektor, która potrafi natchnąć do działania. Tę placówkę można stawiać za wzór również w Polsce. Bo o wolności należy nie tylko mówić, ale ją przeżywać”. Konsul Małgorzata Hejduk-Gromek podkreśliła: „Patriotyzm, to nie słowa, to bycie jedną rodziną, wspieranie się nawzajem. Dzisiejsza wizyta uświadomiła mi, że tutaj dzieje się mnóstwo dobrych rzeczy. To daje mi energię do dalszej pracy”.

„Cieszę się, że Biuro Polonijne Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej może wspierać Polaków na Łotwie” – stwierdził jego dyrektor, Grzegorz Seroczyński. „Kraj matki jest daleko, ale Polska jest w Was, w murach tej szkoły. Gratuluję szkole takich uczniów, rodzicom – takich dzieci, dzieciom – takich nauczycieli” – podsumował, składając te podziękowania na ręce Walentyny Szydłowskiej.

Beata Baraś, nauczycielka skierowana przez ORPEG